Kan niet, bestaat niet! Een groep jonge onderzoekers onder leiding van dr. Bert van den Bogerd en prof. dr. Carina Koppen houdt zich binnen het Antwerp Research Group for Ocular Science (ARGOS) van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen en Universiteit Antwerpen bezig met de zoektocht naar een geneesmiddel om hoornvliesendotheelvernieuwing te stimuleren ‘op eigen kracht’. In 2025 zullen we uitgebreid stilstaan bij dit onderzoek.
Donortekort, iets om rekening mee te houden.
Beschadiging van de binnenste laag van het hoornvlies, het corneale endotheel, leidt tot een dik en troebel hoornvlies waardoor het zicht ernstig wordt aangetast. De tranplantatie van donorhoornvliesendotheel is momenteel de enige behandeling die mogelijk is om dergelijke patiënten, waaronder patiënten met fuchs dystrofie, een helder zicht terug te geven. Helaas zorgt het donortekort voor onvoldoende beschikbare transplantaten. De strijd tegen het donortekort is er eentje waarmee onderzoekers maar al te graag aan de slag gaan in het laboratorium om op die manier alternatieve oplossingen te zoeken.
Een revolutionaire kijk
Onderzoekers van de oogheelkundige onderzoeksgroep ARGOS proberen een geneesmiddel te vinden dat hoornvliesendotheelgenezicht stimuleert. Hoewel dit in eerste instantie onwaarschijnlijk lijkt – het aantal hoornvliesendotheelcellen daalt gedurende het mensenleven en de capaciteit ervan om te vermenigvuldigen lijkt niet aanwezig te zijn – bestaan er toch situaties waarbij verbetering van het zicht optreedt bij patiënten die geen donortransplantaat hebben gekregen. Het lijkt er dus op dat de resterende gezonde cellen op eigen kracht aan de slag kunnen gaan om het endotheel te herstellen. Maar wat nu als een medicijn deze cellen hierbij kan helpen…?
10.000 testen tegelijk
Binnen de zoektocht naar dit geneesmiddel screent de onderzoeksgroep duizenden geneesmiddelen en testen deze in het laboratorium op hoornvliesendotheelcellen en met behulp van Artificial (kunstmatige) Intelligence (AI) om te kijken of er een geneesmiddel tussen zit dat het genezichgsproces zou kunnen stimuleren. Om deze geneesmiddelscreening op grote schaal mogelijk te maken, passen de onderzoekers ook robotisering en miniaturisatie toe. Specifiek kiezen ze er gericht voor de testen uit te voeren in testplaten met ruimte voor wel 384 verschillende testen. Daarbovenop heeft de robot een capaciteit van 40 testplaten. Dit geeft de onderzoekers al gauw de mogelijkheid om meer dan 10.000 testen tegelijk uit te voeren! De ware kracht van robotisering en miniaturisatie.
Behoort een hoornvliestransplantatie tot het verleden?
Een medicijn in een oogdruppel steken ter vervanging van een hoornvliesendotheeltransplantatie is een duidelijk doel, maar voelt ook als een grote missie. Naast het gegeven van een volledige vervanging, kan de waarde van een oogdruppel ook liggen in het uitstellen van een toekomstige transplantatie of ondersteuning bieden aan een uitgevoerde transplantatie om de levensduur van het transplantaat te verlengen.
Noot: Dit artikel is eerder gepubliceerd in het Cornea magazine najaar ’24 van de Hoornvlies Patiënten Verenging, zie www.hoornvlieswijzer.nl.